Turizm, ülkelerin ekonomik büyüklüklerini ve uluslararası prestijlerini belirleyen önemli bir sektör. Ancak bu sektörün en büyük handikaplarından biri, verilerin manipüle edilerek ülkelerin turizmdeki başarılarını abartmaları. Özellikle Dünya Turizm Örgütü (UNWTO) verileri baz alınarak yapılan sıralamalarda, bazı ülkeler gerçek olmayan istatistiklerle kendilerini zirvede göstermeye çalışıyor. Peki, bu durum sadece İspanya, Fransa gibi ülkelerle mi sınırlı? Türkiye bu manipülasyonlardan azade mi?
Gelin, turizm verilerindeki bu “yalanları” birlikte irdeleyelim.
1- Turist Sayısı: Kim Turist, Kim Değil?
Turist sayıları hesaplanırken İspanya gibi ülkeler günübirlikçileri turist olarak saymazken, Türkiye bu rakamların içine günübirlik ziyaretçileri de dahil ediyor. Özellikle kara sınır kapılarından giren günübirlikçiler, turist kategorisine sokularak toplam sayı şişirtiliyor. Kruvaziyer turizmi ise ayrı bir kategoride hesaplanıyor.
Yine, yurt dışında yaşayan ve tatil için gelen gurbetçiler de turist olarak kaydediliyor. Oysa gurbetçiler, zaten T.C. vatandaşı ve tatil dönemlerinde ülkelerine dönerek ailelerini ziyaret ediyor. Yaklaşık 10 milyon gurbetçi, her yıl en az bir kez geldiğinde turist gibi hesaplandığında, gerçek turist sayısından çok farklı bir tablo ortaya çıkıyor.
2- Turizm Geliri Nasıl Hesaplanıyor?
Turizm gelirleri de manipüle edilen bir başka alan. Konaklama verileri sürekli revize ediliyor, ancak bu revizyonlar gerçeklerle çelişikli. Örneğin, 2023 yılında geceleme sayıları düşürülmesine rağmen gelir artırıldı. Basit bir hesapla, eğer geceleme sayısı düşürülmüşse, turizm gelirlerinin de düşmesi beklenir. Ancak tablo tam tersi. Turizm gelirlerinin hesaplanma yöntemi, anket bazlı tahminlere dayanıyor ve bu tahminlerde kullanılan yöntemler kamuoyuyla paylaşılmıyor.
3- Anadolu’ya Turizm Yayılıyor mu?
Turizm gelirleri ve turist sayılarının büyük bir kısmı sadece beş şehirde toplanıyor: Antalya, İstanbul, Muğla, İzmir ve Aydın. 81 ilin 40’ına neredeyse hiç turist gelmiyor. Şehir bazında gelirler ise kamuya açıklanmadığı için, Anadolu’ya turizmin yayıldığı iddiası gerçek dışı kalıyor.
4- Yabancı Turistin Harcamaları Gerçekten Arttı mı?
Turizm gelirlerinin artışı da sürekli vurgulanan bir başka nokta. Ancak burada da çelişki büyük. Yabancıya konut satışı son iki yılda %50 düşmesine rağmen, turizm gelirleri nasıl oluyor da her yıl artıyor?
Bir başka sorun ise ferdi gelen turistlerin harcamalarının hesaba katılma şekli. Paket turlarda harcamaların bir kısmı ülke dışında kalırken, bireysel gelen turistlerin harcamalarının tamamı gelir olarak gösteriliyor. Yani gerçek dışı bir şişirme söz konusu.
5- Turizm Yatırımları ve Teşvikler
Son olarak, turizm yatırımlarının önemli bir kısmının devlet teşvikleriyle yapıldığı gerçeği ortada. Bugün özel sektör, devlet desteği olmadan yeni bir tesis yapamaz hale gelmiş durumda. Ancak bu yatırımlarla ilgili detaylı raporlar Eylül 2023’ten beri yayınlanmıyor. Kamuoyunun bilgisine sunulmayan bu veriler, turizm politikasının şeffaflıktan uzaklaştığının bir göstergesi.
Sonuç: Turizmi Gerçeklerle Yüzleştirmek
Turizm sektörü, doğru verilerle ve şeffaf politikalarla yönetilmelidir. Ancak bugün gelinen noktada, hem turist sayısı hem de gelir hesaplamaları üretilmiş rakamlarla gerçekten kopmuş durumda. Bunu açıklamak, bu sektörden ekmek yiyen birlik ve derneklerin görevi olmalı, ancak onlardan ses çıkmıyor. O halde gerçekleri biz dile getirelim!
