ABD Başkanı Donald Trump, 2 Nisan’da dünyadaki ülkelere uygulayacakları gümrük vergilerini açıkladı. Trump’ın elinde tuttuğu listede Vietnam’a yüzde 46, Çin’e yüzde 34, Japonya’ya yüzde 24, AB ülkelerine ise yüzde 20 oranında tarife uygulanacağı görülüyordu. Listede Türkiye’nin karşısında ise yüzde 10’luk tarife dikkat çekti.
Dünyada her kesimden yoğun tepkiler alan gümrük tarifelerinin bir ticaret savaşı başlattığına kuşku yok. Trump’ın ‘2. Dünya Ticaret Savaşı’ dediği bu yeni dönemin kimi nasıl etkileyeceğini analiz etmeye çalışalım.
TÜRKİYE CEPHESİ NASIL ETKİLENİR?
Aslında Trump’ın Türkiye için açıkladığı yüzde 10’luk tarife ülkemizde ekonomi çevrelerinin kafasını biraz karıştırdı. ABD ile Türkiye halihazırda karşılıklı yüzde 10 gümrük tarifesi uyguluyordu. Kimi çevreler yüzde 10’luk yeni oranın, olan vergilere ilave olacağını savunurken (10 puanlık artış daha) kimileri yeni tarifenin bir değişikliğe neden olmayacağını ileri sürdü. Bu konuyla ilgili hem ABD’nin hem de Türkiye’de Ticaret Bakanlığı’nın önümüzdeki dönemde daha net açıklama yapacağına kuşku yok. Ancak temelde konuyu şöyle özetlemem sanırım yanlış olmaz: ABD’nin Türkiye için açıkladığı yüzde 10’luk tarifenin yeni tarafı ‘asgari’ olması. Yani daha önce yüzde 10’dan düşük tarife uygulanan mallara da artık yüzde 10’luk tarife uygulanacak. Yüzde 10’luk tarifeye tabi mallarda bir değişiklik olmayacak. ABD’nin Türkiye’den çelik ürünleri ithalatı, halihazırda yüzde 25 oranında gümrük vergisine tabi. Bu oranda da bir değişiklik olmayacak. Yani temelde Türkiye için çok radikal bir değişiklik söz konusu değil. Peki diğer ülkelere yönelik açıklanan yüksek tarifeler Türkiye için bir fırsat olabilir mi?
Net bir şekilde belirtelim, olabilir. Yeni vergi tarifelerini düşünürsek Türkiye’nin rekabet ettiği ülkeler artık ABD’ye daha pahalıya mal satmak zorunda kalacak. Bu durum Türkiye için bir avantaj olabilir. Türkiye’nin avantajlı konuma gelmesiyle Çin ve diğer Uzak Doğu ülkelerinde üretim yapan markaların Türkiye üretimini de artık düşünebileceğini söyleyebiliriz. Tabii ki bunu ticaret savaşlarında yapılacak karşı hamleler ve savaşın şiddeti belirleyecek.
KARŞI CEPHE NASIL ETKİLENİR?
ABD’nin Avrupa Birliği’ne, Japonya, Çin, Vietnam gibi Uzak Doğu ülkelerine uygulayacağı yeni gümrük tarifeleri dengeleri çok değiştirecek. ABD’ye ihracat yapan bu ülkelerin maliyetlerinin artacağına, ihracatlarının gerileyeceğine kuşku yok. En büyük korku ise enflasyon. ABD’den her ne kadar ‘karşılık vermeyin’ uyarısı gelse de karşı cephe misillemeye hazırlanıyor. İlk kurşun AB’den geldi.
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ABD’nin karşılıklı gümrük vergilerine karşı ek önlemler hazırladıklarını söyledi. Von der Leyen, karşılıklı tarifelerin muazzam sonuçlar doğuracağına işaret ederek, “Küresel ekonomi büyük zarar görecek, belirsizlik artacak ve korumacılık daha fazla yükselecek. Bunun sonuçları dünya çapında milyonlarca insan için korkunç olacak. Milyonlarca vatandaş daha yüksek market faturalarıyla karşı karşıya kalacak. İlaçlar ve ulaşım daha pahalı olacak. Enflasyon artacak. Aynı zamanda, karşılık vermeye de hazırız. Çelik üzerindeki tarifelere yanıt olarak ilk karşı önlem paketini zaten tamamlıyoruz. Şimdi, müzakereler başarısız olursa çıkarlarımızı ve işletmelerimizi korumak için daha fazla karşı önlem almaya hazırlanıyoruz” diye konuştu.
Ursula von der Leyen’den uzunca bir alıntı yaptım ama sanırım karşı cephedeki durumu net bir şekilde ortaya koydu. Japonya, Çin, Vietnam ve dünyanın dört bir tarafından gelen benzer tepkiler ticaret savaşında işlerin kızışacağını net bir şekilde gösteriyor.
ABD CEPHESİ NASIL ETKİLENİR?
ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni tarifeler açıklamasındaki temel hedefi, uluslararası ticaret dengesini korumak ve Amerikan ekonomisini güçlendirmek. Yüksek tarife uygulanacak ülkelere karşı çok ciddi dış ticaret açıkları verdiklerine dikkat çeken Trump, bu hamle ile dışarıya gidecek paranın içeride kalacağını savunuyor. Özetle, yerli üretimin artmasıyla ABD halkının daha iyi bir refah seviyesine kavuşacağına inanıyor. Ancak madalyonun bir de öbür yüzü var. Trump’ın tarife hamlesinin ABD ekonomisini olumsuz etkileyeceğine dikkat çeken bazı ekonomistler, tarifelerin hem ithalatı hem de yerel olarak üretilen malları daha pahalı hale getireceğini söylüyor. Böylece ABD’de yeni dönemde enflasyonda artış kaçınılmaz olacak. Kaldı ki, karşı cephenin misillemede bulunup ABD’ye karşı bir tarife savaşına girişmesi işleri daha karmaşık hale getirecek. ABD ihracatında meydana gelecek bir düşüşün işsizliğe ve gelir kayıplarına sebep olma riskinin bulunduğuna dikkat çeken ekonomistler, Trump’ın kendi silahıyla vurulabileceğini öne sürüyor.
