KADIN VE ERKEK NÜFUS ORANLARI
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ait “İstatistiklerle Kadın” verilerini açıkladı. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre, 31 Aralık 2024 itibarıyla kadın nüfus 42 milyon 811 bin 834, erkek nüfus ise 42 milyon 853 bin 110 olarak belirlendi. Bu durumda, toplam nüfusun yüzde 49,98’ini kadınlar, yüzde 50,02’sini erkekler oluşturuyor. Yapılan istatistikler, kadınların erkeklerden ortalama 5,3 yıl daha uzun yaşadığını ortaya koydu.
KADINLARIN DAHA UZUN YAŞAMA ORANLARI
Kadın ve erkek nüfusunu dengeleyen bu oransal yapı, kadınların daha uzun yaşam süreleri sayesinde 60 ve üstü yaş grubundan itibaren kadınların lehine değişiklik gösterdi. 60-74 yaş aralığında kadın nüfus oranı yüzde 52,0, 90 yaş ve üzeri grupta ise bu oran yüzde 69,1’e ulaştı. Hayat Tabloları sonuçları doğrultusunda, Türkiye genelinde 2021-2023 döneminde doğuşta beklenen yaşam süresi 77,3 yıl iken, kadınlarda bu değer 80,0 yıl, erkeklerde ise 74,7 yıl olarak kaydedildi.
Hayat Tabloları verilerine göre, belirli bir yaştaki bireyin günlük hayatındaki faaliyetlerini kısıtlayacak bir sağlık problemi olmadan yaşaması beklenen sağlıklı yaşam süresi, Türkiye genelinde 2021-2023 döneminde sıfır yaş çocuğu için 57,6 yıl olarak belirlenmişken, bu süre kadınlarda 56,3 yıl, erkeklerde ise 59,0 yıl olmuştur. Böylece, erkeklerin doğuşta sağlıklı yaşam süresinin kadınlardan 2,7 yıl daha uzun olduğu ortaya çıkmıştır.
EĞİTİMDEKİ GELİŞİM
Ulusal Eğitim İstatistikleri bilgilerine göre, 25 yaş ve üzeri bireylerin ortalama eğitim süresi zamanla artış göstermiştir. 2011 yılında Türkiye genelinde bu süre 7,3 yıl iken, kadınlarda 6,4 yıl, erkeklerde ise 8,3 yıl olarak tespit edilmiştir. 2023 yılı itibarıyla bu değerler sırasıyla 9,3 yıl, 8,6 yıl ve 10,1 yıl olmuştur. En az bir eğitim düzeyini tamamlayan 25 yaş ve üzeri kadınların oranı 2008 yılındaki yüzde 67,5’ten, 2023 yılında yüzde 87,8’e yükselmiştir.
YÜKSEKÖĞRETİM MEZUNLARI
Yükseköğretim mezunu olan 25 yaş ve üzerindeki kadınların oranı, 2008 yılında yüzde 7,1 iken 2023 yılına geldiğimizde bu oran yüzde 22,7’ye ulaşmıştır. Ebeveynlerin eğitim düzeyi ile bireylerin eğitim seviyeleri arasındaki ilişki de belirtilmiştir; annesi yükseköğretim mezunu olanların yüzde 84,6’sının yükseköğretim mezunu olduğu görülmüştür.
KADINLARIN İŞ GÜCÜNE KATILIM ORANI
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre, 2023 yılında 15 yaş ve üzeri nüfusun iş gücüne katılma oranı yüzde 53,3 olarak belirlenmiştir. Kadınlarda bu oran yüzde 35,8, erkeklerde ise yüzde 71,2 olarak kaydedilmiştir. Eğitim seviyesinin artmasıyla birlikte kadınların iş gücüne katılma oranlarının da yükseldiği gözlemlenmiştir. Yükseköğretim mezunu kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 68,9’dur.
KADIN İSTİHDAM ORANLARI
2023 yılında 15 yaş ve üzeri nüfusun istihdam oranı yüzde 48,3 iken, kadınlarda bu oran yüzde 31,3, erkeklerde ise yüzde 65,7 olmuştur. Kadınların yarı zamanlı çalışma oranı ise yüzde 16,1 olarak tespit edilmiştir. Hanesinde 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş grubundaki kadınların istihdam oranı ise yüzde 27,1 olarak belirlenmiştir.
ÜCRET FARKLARI
Cinsiyetler arası ücret farkları, erkekler lehine devam etmektedir. 2023 verilerine göre yükseköğretim mezunları arasındaki yıllık ortalama brüt maaş farkı yüzde 17,4’tür. Ayrıca, kadın büyükelçi oranı 2011 yılında yüzde 11,9 iken 2024 itibarıyla yüzde 26,9’a çıkmıştır.
KADIN MİLLETVEKİLİ ORANI
2024 yılı itibarıyla Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 593 milletvekili arasından kadın milletvekillerinin sayısı 118, erkek milletvekillerinin sayısı ise 475 olmuştur. Kadın milletvekili oranı 2007 yılında yüzde 9,1 iken, 2024 yılına gelindiğinde bu oran yüzde 19,9’dur.
KADIN PROFESÖR ORANI
Yükseköğretimde görevli profesörler arasında kadın profesör oranı ise 2010-2011 öğretim yılında yüzde 27,6 iken, 2023-2024 öğretim yılında bu oran yüzde 34,6 olmuştur. Üst ve orta düzey yönetici pozisyonlarında kadın oranı ise 2023 itibarıyla yüzde 20,6 olarak belirlenmiştir.
KADIN AR-GE PERSONELİ ORANI
Araştırma-Geliştirme Faaliyetleri verileri, 2023 yılında kadın Ar-Ge personelinin toplam Ar-Ge personelinin yüzde 34,1’ini oluşturduğunu göstermektedir. Kadınların iş gücündeki yeri, toplumda daha fazla görünür hale gelmektedir.
KADINLARDA ORTALAMA İLK EVLENME YAŞI
Resmi evlilik istatistiklerine göre, 2024 yılında ilk evlilik yaşının kadınlar için ortalama 25,8, erkekler için ise 28,3 olduğu belirlenmiştir. Bu yaş, Türkiye’nin farklı bölgelerinde farklılık göstermekle birlikte, en yüksek ortalama kadın evlenme yaşı 29,1 ile Tunceli’de kaydedilmiştir. En düşük yaş ise kadınlarda 23,3, erkeklerde ise 26,5 ile Ağrı ve Şanlıurfa’da görülmüştür.
