Seyahatlerde büyük kolaylık sağlayan navigasyon sistemleri, güvenli ve stressiz yolculuk imkânı sunarken, uzmanlar sürekli kullanımının beyin fonksiyonlarında zayıflamaya yol açabileceği konusunda uyarıyor. Uzman Ergoterapist Ebru Şirin Kefal, yön bulma becerilerinin körelmemesi için dengeyi korumanın önemine vurgu yaptı.
NAVİGASYON KULLANIMI KOLAYLIK SAĞLIYOR AMA…
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Ergoterapist Ebru Şirin Kefal, navigasyon sistemlerinin bilinmeyen yerlerde güven verdiğini ve stresi azalttığını kabul ederken, cihazların sürekli kullanımının beynin yön bulma yetisini zayıflatabileceği uyarısında bulundu. Kefal, bu durumun mekânsal hafıza becerilerini olumsuz etkileyebileceğini ifade etti.
MEKÂNSAL HARİTALAMA BEYNİN DOĞAL YETENEĞİ
“Dünyamızı sürekli haritalarız” diyen Kefal, yön bulma ve mekânsal haritalama yeteneğinin hem insanlar hem de hayvanlar için yaşamsal öneme sahip olduğunu belirtti. Beynin doğal yapısında yer alan bu işlevin, dışsal cihazlara fazla bağımlılık sonucu zayıflayabileceğini söyledi.
BEYİN ARAŞTIRMALARI NE DİYOR?
Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme (fMRI) ve PET gibi tekniklerle yapılan araştırmalara göre, hipokampus, yön bulma ve mekânsal hafızada önemli bir rol oynuyor. Grid hücreleri, yer hücreleri ve entorinal korteks gibi bölgeler, beynin içsel harita sistemini oluşturuyor. Navigasyon sistemlerinin aşırı kullanımının, bu bölgelerdeki aktiviteyi azaltabileceği öne sürülüyor.
RSA: BEYNİN HARİTA MERKEZİ
Retrosplenial alan (RSA), beynin limbik sisteminde yer alıyor ve çevresel haritaların oluşturulmasında kilit rol oynuyor. Bu alanın işlevi, kişinin konumunu hatırlama, yönünü tayin etme ve çevresel nesnelerle bağlantı kurmasına olanak sağlıyor. RSA'nın işlevinin bozulması, navigasyon yetilerinin zayıflamasına neden olabiliyor.
NAVİGASYON CİHAZLARI BEYNİ NASIL ETKİLİYOR?
Kefal, sürekli navigasyon kullanımının beyin yapısı ve işleyişinde değişikliklere yol açabileceğini söyledi. Hipokampus ve posterior parietal korteks gibi mekânsal işlemleme bölgelerinde gri madde hacminde azalma olabileceğine dair bulgular mevcut. Bu değişiklikler, bireyin çevresini algılama ve yön bulma becerilerinde azalmaya neden olabiliyor.
YAPAY CİHAZA TESLİM OLMAK: BEYİNSEL TEMBELLİK
“Sürekli navigasyon kullanmak, her şeyi kendi beynimize değil yapay bir cihaza devretmektir,” diyen Kefal, bu durumun kişilerin yeni yerleri öğrenme ve hatırlama becerilerini körelttiğini ifade etti. Bu da uzun vadede beyinsel tembelliğe yol açabilir.
GÜVENLİK VE KONFOR AÇISINDAN FAYDALARI DA VAR
Tüm olumsuz etkilerine rağmen navigasyon sistemlerinin bazı önemli avantajları olduğunu belirten Kefal, doğru yönlendirme sayesinde sürücülerin kendilerini daha güvende hissettiklerini ve bilinmeyen bölgelerde stresin azaldığını vurguladı. Ayrıca trafik bilgileri ve acil durum yönlendirmeleri gibi işlevlerle de kullanıcıya kolaylık sağladığını söyledi.
AŞIRI BAĞIMLILIK RİSKLİ OLABİLİR
Navigasyon cihazlarının fazla kullanımı, trafik kurallarının göz ardı edilmesi, çevresel farkındalığın azalması ve dikkat dağınıklığı gibi sonuçlara da yol açabiliyor. Hatalı yönlendirmeler ise sürücülerin stres düzeyini artırabilir. Kefal, bu noktada teknolojinin sunduğu kolaylıklar ile beyin sağlığı arasında denge kurulması gerektiğini belirtti.
